นราธิวาส - คาราวาน Road Safety Hero โรงเรียนนราสิกขาลัย ต.บางนาค อ.เมืองนราธิวาส จ.นราธิวาส

นราธิวาส - “คาราวานถนนปลอดภัย ไปด้วยกัน” เยาวชนมัธยมต้นร่วมออกแบบอนาคตบนถนนที่ปลอดภัย

ศูนย์สร้างสรรค์สื่อเพื่อเด็กเยาวชน และครอบครัว (ยกกำลังสุข) ภายใต้ความร่วมมือ กรรมาธิการสถาปนิกทักษิณ และ HOG Life Member Community, Thailand (South) ดำเนินโครงการคนรุ่นใหม่ร่วมออกแบบชุมชนสร้างความปลอดภัยทางถนน สนับสนุนโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) 

เสียงเครื่องยนต์ที่แผ่วเบาแต่แฝงด้วยความเร่งรีบในยามเช้า อาจดูเป็นภาพธรรมดาของชุมชน แต่ในหลายพื้นที่ เช่น รอบโรงเรียนนราสิกขาลัย จังหวัดนราธิวาส ถนนกลายเป็นจุดที่เต็มไปด้วยความเสี่ยงสำหรับนักเรียน โดยเฉพาะกลุ่มเยาวชนที่ใช้จักรยานยนต์เป็นพาหนะหลักในการเดินทางไปกลับโรงเรียน ด้วยเหตุนี้ โครงการ "คาราวานถนนปลอดภัย ไปด้วยกัน" จึงเกิดขึ้นในฐานะกิจกรรมที่รวมพลังเยาวชน นักออกแบบชุมชน และภาคีทุกฝ่ายเพื่อจุดเปลี่ยนความคิดและพฤติกรรมของคนในพื้นที่ โดยเริ่มจาก "ห้องเรียนชีวิต" ที่ไม่ใช่เพียงตำรา แต่เป็นกิจกรรมที่ออกแบบให้ "ลงมือทำจริง" ด้วยข้อมูลจากศูนย์วิจัยอุบัติเหตุ สถาบันการแพทย์ฉุกเฉิน พบว่าอุบัติเหตุทางถนนเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้นๆ ของเยาวชนไทยในช่วงอายุ 15-19 ปี ทำให้ สสส. เห็นความจำเป็นเร่งด่วนในการสร้างพื้นที่เรียนรู้เพื่อส่งเสริม “ภูมิคุ้มกันทางจิตและพฤติกรรม” ของเยาวชน ผ่านแนวทางที่เขามีส่วนร่วมอย่างแท้จริง

“Home Room Road Safety School” จึงถูกออกแบบให้ไม่ใช่แค่กิจกรรมอบรม แต่เป็น กระบวนการมีส่วนร่วมเชิงลึก โดยใช้แนวคิด “นักออกแบบชุมชนสร้างสรรค์” (Creative Youth Designer) และ “นักสื่อสารเยาวชน” (Youth Safety Communicator) เป็นหัวใจ

การเรียนรู้ผ่านการลงมือและออกแบบจริงเป็นกิจกรรมเวิร์กช็อป “แผนที่เสี่ยงบนเส้นทางชีวิต” นักเรียนแบ่งกลุ่มออกสำรวจและร่างแผนที่ “จุดเสี่ยงทางจราจร” ระหว่างบ้าน-โรงเรียน โดยใช้เทคนิค Community Mapping ร่วมกับครูและอาสาสมัครจาก HOG Life Member ซึ่งพาเด็กๆ ใช้ Google Maps, ถ่ายภาพด้วยมือถือ และนำข้อมูลมากางวิเคราะห์ในห้องเรียน และใช้ในวงสนทนาใน Home Room “ทำไมใครๆ ก็ไม่ใส่หมวก?” ซึ่งนักเรียนถกปัญหาพฤติกรรมเสี่ยงที่เห็นรอบตัว เช่น ไม่สวมหมวกกันน็อก ซ้อนสาม ขับย้อนศร พร้อมแลกเปลี่ยนประสบการณ์ “เคยเกิดอุบัติเหตุกับตัวเองหรือคนใกล้ชิด” เกิดการเปิดใจระหว่างครูกับนักเรียนและได้จัดกิจกรรม “ออกแบบเมืองปลอดภัยในฝัน” โดยใช้กระบวนการ Design Thinking นักเรียนสร้างแบบจำลองถนนปลอดภัยของตนเองจากกระดาษ กล่องลูกฟูก และวัสดุเหลือใช้ ได้ผลลัพธ์เป็น “ถนนจำลอง” ที่แสดงให้เห็นว่าเด็กคิดไกลแค่ไหน เช่น จุดข้ามถนนอัจฉริยะ เซ็นเซอร์ตรวจจับความเร็ว หรือป้ายแจ้งเตือนด้วยเสียง

เสียงสะท้อนจากผู้ร่วมกิจกรรม

นายอานนท์ เพชรกาญจนมาลา รองผู้อำนวยการโรงเรียน

“สิ่งที่ผมประทับใจที่สุดคือ เด็กไม่ได้แค่เรียนรู้เรื่องความปลอดภัย แต่ได้แสดงออก ได้สร้าง ได้สื่อสาร และสำคัญที่สุดคือ ได้เปลี่ยนแปลงความคิดของตัวเองและคนรอบข้าง”

เด็กหญิงฟารีฮะห์ มะแซ ม.4/1

“หนูคิดว่าไม่ต้องรอให้ใครมาทำให้ถนนปลอดภัย เราเริ่มได้จากตัวเราเลยค่ะ เช่น บอกพ่อแม่ ใส่หมวกก่อนออกบ้าน”

เด็กชายอดิลัน อาแว ม.4/2

“ก่อนหน้านี้ผมก็ขี่มอเตอร์ไซค์โดยไม่คิดมาก พอมาทำกิจกรรม ผมรู้ว่าอุบัติเหตุแค่ครั้งเดียวมันเปลี่ยนชีวิตได้เลยครับ”

เด็กหญิงนัสรียา บาโด ม.4/1

“หนูอยากเป็นครู และถ้าหนูได้เป็นครู หนูจะสอนเด็กแบบที่พี่ๆ ในคาราวานนี้ทำเลยค่ะ”

สรุปผลกิจกรรมที่น่าสนใจ

สถานที่จัด: โรงเรียนนราสิกขาลัย ต.บางนาค อ.เมืองนราธิวาส จ.นราธิวาส

จำนวนผู้เข้าร่วม: 100 คน (ช่วงอายุ 16 ปี)

กิจกรรม: นักเรียนถกปัญหาพฤติกรรมเสี่ยงที่เห็นรอบตัว เช่น ไม่สวมหมวกกันน็อก ซ้อนสาม ขับย้อนศร พร้อมแลกเปลี่ยนประสบการณ์ “เคยเกิดอุบัติเหตุกับตัวเองหรือคนใกล้ชิด” เกิดการเปิดใจระหว่างครูกับนักเรียน

ผลลัพธ์: เด็กมีทักษะและแนวคิดด้านความปลอดภัยทางถนน ได้ผลิตสื่อรณรงค์และแนวคิดในการออกแบบพื้นที่รอบโรงเรียน

ข้อเสนอจากเด็ก:  

-           “อยากให้มีตำรวจจราจรหน้าโรงเรียนทุกเช้า”

-            “ถ้ามีเส้นทางจักรยานจะดีมาก”

-           “อยากให้เอากิจกรรมแบบนี้ไปจัดที่มัสยิด หรือที่ตลาดด้วย จะได้เข้าถึงคนอื่น”

บทส่งท้าย “ถนนไม่ใช่เพียงทางสัญจร แต่คือพื้นที่ชีวิต ”

คาราวานนี้อาจเป็นเพียงกิจกรรมหนึ่งในรั้วโรงเรียน แต่สิ่งที่ฝากไว้ในใจเด็กคือ ความเชื่อว่าเขามีพลังเปลี่ยนแปลงสังคม ได้ ไม่ว่าจะเป็นการใส่หมวกกันน็อก บอกเตือนผู้ใหญ่ หรือแม้แต่การออกแบบเมืองที่ปลอดภัยในฝันของพวกเขาเอง