คาราวานโตไปไม่สูบ – รู้ทันบุหรี่ไฟฟ้า Protect New Gen / สงขลา

สงขลา - "โตไปไม่สูบ - Protect New Gen" คาราวานสร้างภูมิคุ้มกันทางปัญญา สู่สังคมปลอดบุหรี่ไฟฟ้าในเด็กประถม 

พลังพลเมืองตัวจิ๋ว สู่การเปลี่ยนแปลงใหญ่ แม้จะเป็นเพียงจุดเริ่มต้น แต่กิจกรรมคาราวาน “โตไปไม่สูบ – Protect New Gen” ได้พิสูจน์แล้วว่า เมื่อเด็กได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง ในรูปแบบที่เข้าใจง่าย พร้อมมีพื้นที่ให้แสดงความคิดและมีผู้ใหญ่ที่รับฟัง การเปลี่ยนแปลงก็เกิดขึ้นได้จริง

เด็กประถมวันนี้ คือผู้ใหญ่ที่มีภูมิคุ้มกันในวันหน้า และทุกย่างก้าวของโครงการนี้ คือการหว่านเมล็ดพันธุ์แห่งการปฏิเสธสิ่งเสพติด เพื่อเติบโตสู่สังคมสุขภาวะในอนาคตอย่างแท้จริง

เมื่อโลกเปลี่ยนไป... เด็กต้องได้รับการปกป้องอย่างทันยุค

ในยุคที่เทคโนโลยีและโลกออนไลน์แทรกซึมทุกพื้นที่ของชีวิตประจำวัน เด็กวัยประถมไม่ได้ห่างไกลจากโลกของโซเชียลมีเดียอีกต่อไป ภัยคุกคามรูปแบบใหม่จึงสามารถเข้าถึงเยาวชนได้อย่างง่ายดาย “บุหรี่ไฟฟ้า” คือหนึ่งในเครื่องมือที่อุตสาหกรรมยาสูบใช้หลอกล่อเด็ก ด้วยรูปลักษณ์ทันสมัย กลิ่นหอมหลากหลาย และการตลาดที่แฝงในรูปแบบเกม แอปพลิเคชัน หรือคอนเทนต์ออนไลน์

เพื่อรับมือกับปัญหานี้ กิจกรรม “โตไปไม่สูบ – รู้ทันบุหรี่ไฟฟ้า Protect New Gen” จึงได้ถือกำเนิดขึ้น โดยภาคีเครือข่ายด้านสุขภาพในจังหวัดสงขลา ได้ร่วมกันออกแบบกิจกรรมเพื่อปกป้องเด็กวัย 5-12 ปี จากการตกเป็นเหยื่อของการตลาดบุหรี่ไฟฟ้า ผ่านการเสริมสร้าง “ภูมิคุ้มกันทางปัญญา” ด้วยกระบวนการเรียนรู้ที่สนุก เข้าถึงง่าย และสร้างการมีส่วนร่วมจากทุกฝ่าย

แนวทางและเป้าหมาย โครงการมุ่งเน้นการเสริมพลังเยาวชนระดับประถมศึกษาในโรงเรียนเครือข่าย 17 แห่ง ให้สามารถ “ตระหนัก คิด วิเคราะห์ และปฏิเสธ” บุหรี่ไฟฟ้าได้อย่างเข้าใจ โดยใช้กระบวนการ Active Learning และสื่อสร้างสรรค์ที่สอดคล้องกับวัย เช่น การเล่นเกมสร้างการเรียนรู้ การจำลองสถานการณ์ การวาดภาพ การสื่อสารระหว่างรุ่นพี่-รุ่นน้อง และเวิร์กชอปที่กระตุ้นความคิดสร้างสรรค์

คาราวานแห่งการเรียนรู้: เส้นทาง 17 โรงเรียน
เริ่มต้นเส้นทางแห่งการเปลี่ยนแปลงที่โรงเรียนบ้านระตะ อำเภอสะเดา จังหวัดสงขลา เมื่อวันที่ 8 กรกฎาคม 2568 เด็กนักเรียนกว่า 150 คนร่วมกันกล่าวคำปฏิญาณ "โตไปไม่สูบ" พร้อมกิจกรรมสร้างความเข้าใจแบบมีส่วนร่วม ตั้งแต่เกมตอบคำถามจำลองสถานการณ์ ไปจนถึงการทดลองออกแบบสื่อรณรงค์ของตนเอง

โรงเรียนเครือข่ายที่เข้าร่วมทั้ง 17 แห่ง ประกอบด้วย โรงเรียนบ้านระตะ โรงเรียนบ้านตะเคียนเภา โรงเรียนบ้านใหม่ โรงเรียนวัดมีเกียรติ โรงเรียนบ้านพังลา (ตรีวณิชวิทยาคาร) โรงเรียนวัดห้วยคู โรงเรียนบ้านหน่ำฮั้ว โรงเรียนบ้านควนเสม็ด โรงเรียนบ้านปริกใต้ (นำราษฎร์สามัคคี) โรงเรียนบ้านหัวถนน โรงเรียนบ้านคลองแงะ (ชาติบุณยวิทยาคาร) โรงเรียนบ้านปริก (กุก่องวิทยาคาร) โรงเรียนบ้านทุ่งไม้ด้วน โรงเรียนวัดม่วงก็อง โรงเรียนบ้านยางเกาะ โรงเรียนบ้านท่าโพธิ์ และ โรงเรียนไทยรัฐวิทยา 80 (วังปริงเพ็ชรไพศาล)

กิจกรรมเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง ถูกออกแบบให้ไม่เหมือนการเรียนในห้องเรียนทั่วไป แต่เป็นพื้นที่แห่งการเล่นและเรียนรู้ควบคู่กัน เช่น ฐาน “บุหรี่ไฟฟ้าไม่เท่” ใช้แผ่นภาพและกลิ่นจำลองเพื่อให้เด็กเข้าใจความจริงเบื้องหลัง เกม “เลือกได้ ชีวิตดี” ให้เด็กได้ฝึกตัดสินใจในสถานการณ์จำลอง มุม “นักสื่อสารตัวจิ๋ว” ที่เด็กๆ ผลิตสื่อโปสเตอร์หรือคลิปสั้นจากมุมมองของตนเอง

เสียงสะท้อนจากเด็กและครู

“พวกเขาทำให้บุหรี่ไฟฟ้าดูเหมือนของเล่น แต่พอรู้ว่ามันอันตราย หนูไม่อยากยุ่งเลยค่ะ” – เด็กหญิงชั้น ป.5 โรงเรียนบ้านปริก

“ผมได้รู้ว่าสารพิษในบุหรี่ไฟฟ้าเข้าไปทำลายร่างกาย ไม่ใช่ของเท่ ๆ อย่างในโฆษณา” – นักเรียนชายชั้น ป.6 โรงเรียนบ้านคลองแงะ

ครูผู้สอนยังสะท้อนว่า กระบวนการในกิจกรรมเปิดโอกาสให้เด็กได้แสดงความคิดเห็นอย่างอิสระ และครูสามารถนำเนื้อหาไปขยายผลในชั้นเรียนได้อย่างต่อเนื่อง

ผลลัพธ์ที่น่าสนใจ

1. แกนนำนักเรียนร้อยละ 97 มีความเข้าใจเกี่ยวกับโทษของบุหรี่ไฟฟ้าเพิ่มขึ้นชัดเจน สังเกตจากการตอบคำถามและเกมเลือกคำตอบ
2. เกิดเครือข่ายโรงเรียน “โตไปไม่สูบ” ในกลุ่มโรงเรียนประถมศึกษา จำนวน 16 แห่ง เพื่อสานต่อการรณรงค์ในโรงเรียน
3. มีการสร้าง “สื่อรณรงค์โดยเด็ก” ผ่านกิจกรรมการเขียนเรื่องเล่า
4. เกิดข้อเสนอเชิงนโยบายระดับโรงเรียน เช่น การเพิ่มบทเรียนสุขภาพในการป้องกันตัวเองจากบุหรี่ไฟฟ้า และการทำข้อตกลงร่วมระหว่างโรงเรียนเครือข่ายในการเฝ้าระวัง

บทเรียนและการขยายผล
หลังสิ้นสุดกิจกรรมในแต่ละโรงเรียน คณะทำงานได้จัดเวทีสรุปบทเรียนเพื่อพัฒนากลไกการทำงานอย่างยั่งยืนของโรงเรียนเครือข่ายในการเฝ้าระวัง