Forum ล้อมวงคุยบทเรียนเล่มใหม่ Design for Change – เมื่อคนรุ่นใหม่ร่วมถอดบทเรียนสร้างชุมชนปลอดภัยทางถนน
Forum ล้อมวงคุยบทเรียนเล่มใหม่
Design for Change – เมื่อคนรุ่นใหม่ร่วมถอดบทเรียนสร้างชุมชนปลอดภัยทางถนน
อุบัติเหตุทางถนนไม่ใช่เรื่องไกลตัวสำหรับสังคมไทย ตัวเลขผู้เสียชีวิตกว่า 20,000 คนต่อปี สะท้อนให้เห็นปัญหาที่ฝังรากลึกทั้งในพฤติกรรม สภาพแวดล้อม และการจัดการเชิงระบบ แต่ในอีกมุมหนึ่ง ปัญหานี้ก็เปิดโอกาสให้ “การออกแบบ” กลายเป็นเครื่องมือในการแก้ไข และ “คนรุ่นใหม่” กลายเป็นพลังที่สามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงได้จริง
เวที Forum ล้อมวงคุยบทเรียน วันที่ 7 กันยายน 2568 ที่จัดขึ้น ณ ห้องประชุมมรดกใหม่ (หับ–โห้–หิ้น) โรงสีแดง เมืองเก่าสงขลา จึงไม่ใช่เพียงงานประชุม แต่เป็นการเปิดพื้นที่ให้เยาวชนกว่า 50 คน จากหลายจังหวัดภาคใต้ นำผลงานและประสบการณ์จริงมาถอดบทเรียน แลกเปลี่ยน และเชื่อมโยงเข้ากับมุมมองของนักวิชาการและภาคีเครือข่าย ลุกขึ้นมารวมตัวกันเพื่อแบ่งปันและถอดบทเรียนจากการทำงานจริง ภายใต้โครงการ “คนรุ่นใหม่ร่วมออกแบบชุมชนสร้างความปลอดภัยทางถนน – Design for Change”
บรรยากาศของเวทีเต็มไปด้วยพลังสร้างสรรค์ การจัดแสดงผลงาน (Showcase) จากพื้นที่ปฏิบัติการเด่นในจังหวัดปัตตานี สงขลา และยะลา ทำให้เห็นว่าความปลอดภัยทางถนนไม่ใช่เพียงเรื่องของกฎหมายหรือมาตรการรัฐ แต่ยังสามารถออกแบบได้ผ่านมุมมองและไอเดียของเยาวชนที่เข้าใจชีวิตจริงของผู้ใช้ถนน การเล่าเรื่องผ่านผลงานเหล่านี้จึงเป็นทั้งการสะท้อนปัญหาและการทดลองหาคำตอบใหม่ ๆ ของสังคม
เวทีคู่ขนานที่ห้องประชุมอเมซอน เมืองเก่าสงขลา ที่นี่เป็นการ ทบทวนการดำเนินงานร่วมกับภาคีและนักวิชาการ ผ่านกิจกรรม World Café – สภากาแฟ บรรยากาศผ่อนคลายแต่เปี่ยมด้วยสาระ ทุกกลุ่มนั่งล้อมวงแลกเปลี่ยนความเห็น เปิดมุมมอง และสกัดประสบการณ์สำคัญออกมาเป็นองค์ความรู้ร่วมกัน เพื่อนำไปต่อยอดเป็น “Best Practice” สำหรับการสร้างชุมชนปลอดภัยทางถนนในอนาคต
การทำงานครั้งนี้ไม่ใช่แค่การเล่าความสำเร็จ แต่คือกระบวนการจัดการความรู้ที่แท้จริง เยาวชนได้ฝึกคิด ฝึกลงมือ และสะท้อนสิ่งที่เรียนรู้ ขณะที่นักวิชาการและภาคีเครือข่ายเข้ามาเสริมมุมมองเชิงระบบ ทำให้เกิดทั้ง การเรียนรู้ข้ามรุ่น และ การเรียนรู้ร่วมกัน
ผลลัพธ์ที่เห็นได้ชัด คือ การเกิดเครือข่ายคนรุ่นใหม่ลดปัจจัยเสี่ยงอุบัติเหตุทางถนนในพื้นที่ภาคใต้ มีพื้นที่ต้นแบบ 3 แห่งที่โดดเด่น และมีชุดข้อมูลความรู้ที่สามารถนำไปผลักดันสู่การขับเคลื่อนเชิงนโยบายในระดับท้องถิ่นต่อไป
ทั้งหมดนี้ตั้งอยู่บนยุทธศาสตร์ “ไตรพลัง” ได้แก่ พลังปัญญา พลังสังคม และพลังนโยบาย ที่ถูกผสานเข้ากับ 3E Framework(Empower – Engage – Enable) ในการสร้างคนรุ่นใหม่ให้เป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง พัฒนากลไกชุมชนที่มีส่วนร่วม และเปิดพื้นที่ให้เกิดนวัตกรรมด้านความปลอดภัยทางถนน
Forum ล้อมวงคุยบทเรียนครั้งนี้จึงไม่ใช่เพียงงานประชุม แต่เป็นก้าวสำคัญที่ทำให้เราเห็นว่า “ถนนปลอดภัย” เกิดขึ้นได้จากการร่วมออกแบบ และเมื่อคนรุ่นใหม่ได้รับโอกาสในการคิดและลงมือทำ พวกเขาสามารถสร้างแรงกระเพื่อมที่ขยายไปถึงการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างของสังคมได้อย่างแท้จริง
เสียงสะท้อนจากคนรุ่นใหม่
สิ่งที่ทำให้เวทีนี้มีพลัง ไม่ใช่เพียงผลงาน แต่คือ เสียงของผู้เล่า
- “พวกเราพบว่าทางม้าลายในชุมชนไม่มีใครหยุดให้ เราเลยอยากทำให้คนในชุมชนตระหนัก ว่าทางม้าลายคือชีวิต ไม่ใช่แค่เส้นขาว ๆ บนถนน” (ตัวแทนเยาวชนปัตตานี)
- “การทำแฟชั่นโชว์อาจดูสนุก แต่จริง ๆ เราอยากสื่อสารเรื่องความเสี่ยงของการแต่งกายเวลาใช้รถจักรยานยนต์ เราอยากให้ผู้หญิงมุสลิมเห็นว่าเราก็สามารถปลอดภัยและสวยงามได้พร้อมกัน” (ตัวแทนเยาวชนสงขลา)
- “เราลองทำงานศิลปะเพราะอยากให้เพื่อน ๆ เข้ามามีส่วนร่วม ศิลปะทำให้เรื่องยาก ๆ อย่างความปลอดภัยทางถนนดูจับต้องง่ายขึ้น” (ตัวแทนเยาวชนยะลา)
เสียงเหล่านี้ตอกย้ำว่าเยาวชนไม่ใช่เพียงผู้รับผลกระทบจากอุบัติเหตุ แต่เป็น นักออกแบบทางออก ที่เข้าใจปัญหาผ่านสายตาของผู้ใช้ถนนจริง
นักวิชาการ ภาคี และเยาวชนผลัดเปลี่ยนกันพูดคุยในแต่ละโต๊ะ มี Facilitator คอยช่วยกระตุ้นคำถามและบันทึกประเด็นสำคัญ บรรยากาศผ่อนคลายแต่เปี่ยมไปด้วยสาระ คำถามหลักคือ “เราจะสร้างชุมชนปลอดภัยทางถนนที่ยั่งยืนได้อย่างไร?”
จากวงสนทนา มีการค้นพบหลายมิติ ทั้งการจัดการพื้นที่เสี่ยง การเปลี่ยนพฤติกรรมการขับขี่ และการสร้างกลไกชุมชนที่มีส่วนร่วม ผลลัพธ์ไม่ใช่เพียงแนวคิดใหม่ แต่คือการต่อยอดประสบการณ์ของเยาวชนให้กลายเป็น Best Practice ที่สามารถนำไปผลักดันในระดับท้องถิ่นได้จริง
ผลลัพธ์ที่จับต้องได้ การจัดเวทีครั้งนี้สร้างทั้ง ผลผลิต และ ผลลัพธ์ ที่สำคัญ
ผลผลิต:
- เยาวชนกว่า 50 คนเข้าร่วมถอดบทเรียน
- พื้นที่ต้นแบบเด่น 3 จังหวัด: ปัตตานี สงขลา ยะลา
- ชุดข้อมูลความรู้จากประสบการณ์จริง
ผลลัพธ์:
- เกิดการนำเสนอและถอดบทเรียนอย่างเป็นระบบ
- เกิดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างเยาวชนและภาคี
- เกิดเครือข่ายคนรุ่นใหม่ด้านความปลอดภัยทางถนนในภาคใต้
ยุทธศาสตร์ไตรพลัง – 3E Framework สิ่งที่ซ่อนอยู่เบื้องหลังความสำเร็จ คือยุทธศาสตร์การทำงานที่ชัดเจน
- พลังปัญญา – สร้างองค์ความรู้จากการทำงานจริงและงานวิชาการ
- พลังสังคม – เปิดพื้นที่และสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชน
- พลังนโยบาย – เชื่อมโยงประสบการณ์สู่ข้อเสนอเชิงระบบ
และยังใช้กรอบ 3E Framework เป็นเครื่องมือ
- Empower – พัฒนาศักยภาพเยาวชนให้เป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง
- Engage – สร้างการมีส่วนร่วมจากเครือข่ายและภาคี
- Enable – จัดหาเครื่องมือและทรัพยากรสนับสนุนให้งานขยายผลได้จริง
บทสรุป: เมื่อคนรุ่นใหม่ออกแบบอนาคต
Forum ล้อมวงคุยบทเรียนเล่มใหม่นี้ทำให้เห็นว่า การแก้ปัญหาอุบัติเหตุทางถนนไม่ใช่เรื่องของใครคนใดคนหนึ่ง แต่เป็นเรื่องของ การร่วมออกแบบ และเมื่อเยาวชนได้รับโอกาสในการคิด ลงมือทำ และถอดบทเรียน พวกเขาไม่ได้เพียงเรียนรู้ แต่ได้กลายเป็น เครือข่ายนักออกแบบเมืองปลอดภัย ที่พร้อมขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงในสังคม
สุดท้ายนี้ “ถนนปลอดภัย” ไม่ได้เกิดขึ้นจากมาตรการบังคับใช้เพียงอย่างเดียว แต่เกิดจากวัฒนธรรมใหม่ที่สร้างร่วมกัน และวัฒนธรรมนั้นกำลังเริ่มต้นขึ้นจากพลังของคนรุ่นใหม่ที่ลุกขึ้นมาออกแบบอนาคตของตัวเองและชุมชน
รูปภาพ
