กลุ่ม กลิ่นถิ่นเรา พื้นที่ปฏิบัติการ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี

กลุ่ม กลิ่นถิ่นเรา

พื้นที่ปฏิบัติการ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี

ผลงาน ถุงหอมจากแกรบ

สถานการณ์ปัญหา 

ชุมชนตำบลสาบันเผชิญทั้ง ปัญหาเศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อม ควบคู่กัน โดยข้อมูลจากสำนักงาน พม.จังหวัดปัตตานี (2566) พบว่า กว่า 23% ของครัวเรือนมีรายได้ต่ำกว่าเส้นยากจน และกว่า 60% ทำอาชีพเกษตรกรรม ที่มีรายได้ไม่มั่นคง ส่งผลให้ประชาชนจำนวนหนึ่งขาดโอกาสสร้างอาชีพเสริมเพื่อเพิ่มรายได้ ด้านสิ่งแวดล้อมพบว่า แกลบจากการสีข้าวในชุมชนถูกเผาหรือทิ้ง ทำให้เกิดของเสียที่ไม่ถูกนำกลับมาใช้ประโยชน์ ทั้งที่มีคุณสมบัติในการดูดกลิ่นและความชื้นได้ดี โดยงานวิจัยของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ (2563) ยืนยันว่า “แกลบสามารถใช้เป็นวัสดุดูดซับกลิ่นร่วมกับสมุนไพร เช่น ใบเตย ตะไคร้ พิมเสน ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และปลอดภัยต่อสิ่งแวดล้อม” นอกจากนี้จังหวัดปัตตานีมีสภาพอากาศ ฝนตกชุกตลอดปีทำให้เกิดปัญหา “กลิ่นอับ” ในตู้เสื้อผ้า รองเท้า และภายในบ้าน ซึ่งเป็นปัญหาสำคัญของครัวเรือนในพื้นที่

พร้อมกันนี้ ผ้าทอพื้นเมืองลือปัส ภูมิปัญญาของชุมชนมลายูมุสลิมกำลังเสี่ยงสูญหายเพราะกระแสแฟชั่นยุคใหม่ทำให้ถูกใช้น้อยลง แม้จะเป็นผ้าทอที่มีเอกลักษณ์ด้านลวดลายและสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรมก็ตาม

โครงการกลิ่นถิ่นเรา จึงถูกออกแบบเพื่อแก้ปัญหาเศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อม พร้อมส่งเสริมมรดกวัฒนธรรมของชุมชนไปพร้อมกัน

เครื่องมือสื่อกิจกรรมที่ดำเนินการแก้ไขปัญหา

- ถุงหอมจากแกลบ ผสานสมุนไพรพื้นบ้าน (ใบเตย ตะไคร้ พิมเสน เป็นต้น)

- บรรจุภัณฑ์ทำมือ ห่อด้วย ผ้ากานย์ลือปัส เพื่อสื่ออัตลักษณ์ชุมชน

- โลโก้/แบรนด์ท้องถิ่น ที่เยาวชนช่วยออกแบบ

- สื่อประชาสัมพันธ์ออนไลน์ เช่น โพสต์ Facebook, ภาพถ่ายสินค้า และเรื่องเล่าชุมชน

- คู่มือสั้น ๆ การทำถุงหอม ให้ชาวบ้านและเยาวชนใช้ผลิตต่อยอด

- กิจกรรมที่ดำเนินการ

• ประชาสัมพันธ์และรับสมัครผู้เข้าร่วม
  
  

• อบรมรู้จักสมุนไพรท้องถิ่น
  
  

• สาธิตการทำถุงหอมและการตกแต่ง
  
  

• ออกแบบบรรจุภัณฑ์ด้วยผ้าลือปัส
  
  

• สนับสนุนการขายทั้งออฟไลน์และออนไลน์
  
  

• ติดตามกลุ่มที่ผลิตต่อยอดจริงในชุมชน
  
  

ผลลัพธ์และการเปลี่ยนแปลง

- ได้ผลิตภัณฑ์ “ถุงหอมแกลบลือปัส” ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะของตำบลสาบัน และพร้อมวางจำหน่าย

- เยาวชนและกลุ่มคนว่างงาน 30 คน ได้ทักษะใหม่ ทั้งการผลิต การดีไซน์ และการทำตลาดเบื้องต้น

- ช่วยลดขยะจากแกลบ และนำสมุนไพรท้องถิ่นมาใช้ให้เกิดประโยชน์

- ผ้าทอพื้นเมืองลือปัสได้รับความสนใจอีกครั้ง และถูกนำมาใช้ในผลิตภัณฑ์ร่วมสมัย

- คนในชุมชนเริ่มเห็นคุณค่าของวัสดุเหลือใช้ และหันมาแปรรูปมากขึ้น

- เยาวชนมีความมั่นใจในการสร้างสินค้าและทำแบรนด์ของตัวเอง

- ชุมชนเกิดการเคลื่อนไหวเพื่ออนุรักษ์ผ้าทอพื้นเมืองผ่านผลิตภัณฑ์ใหม่ ๆ

ปัจจัยที่ทำให้โครงการประสบความสำเร็จ

- การใช้ทรัพยากรในชุมชน เช่น แกลบ สมุนไพร และผ้าลือปัส ทำให้ต้นทุนต่ำและเกิดความภาคภูมิใจ

- ความร่วมมือของชุมชน ทั้งกลุ่มสตรีทอผ้า วิทยากรท้องถิ่น ผู้นำชุมชน และเยาวชน

- กระบวนการเรียนรู้แบบลงมือทำ ช่วยให้ผู้เข้าร่วมเรียนรู้ได้ง่ายและทำได้จริง

- สื่อประชาสัมพันธ์ออนไลน์ ทำให้ผลิตภัณฑ์เข้าถึงตลาดได้มากขึ้น

- การต่อยอดหลังอบรมผ่านการติดตามและสนับสนุนช่องทางจำหน่าย

- การออกแบบผลิตภัณฑ์ให้มีอัตลักษณ์ชัดเจน ทำให้โดดเด่นในตลาดสินค้าแฮนด์เมด

บทเรียนและข้อค้นพบที่น่าสนใจ

- วัสดุเหลือใช้ในชุมชน เช่น แกลบ เมื่อออกแบบอย่างสร้างสรรค์สามารถกลายเป็นสินค้าใหม่ที่มีมูลค่าเพิ่มได้

- เด็กและเยาวชนมีพลังสร้างสรรค์สูง โดยเฉพาะด้านดีไซน์บรรจุภัณฑ์และการขายออนไลน์

- ผ้าทอลือปัสแม้จะใกล้สูญแต่เมื่อนำมาใช้ในสินค้าร่วมสมัย กลับสร้างคุณค่าทางวัฒนธรรมใหม่ๆ

- การส่งเสริมอาชีพที่เล็กแต่ทำได้จริงเหมาะกับพื้นที่ชนบทสามารถต่อยอดสู่ OTOP ได้

- ความสำเร็จไม่ได้มาจากการอบรมเพียงครั้งเดียว แต่ต้องมีการติดตามสนับสนุนตลาดและให้กำลังใจต่อเนื่อง

- คนในชุมชนให้ความสำคัญกับสินค้าที่สื่อถึงตัวตนท้องถิ่นทำให้ผลิตภัณฑ์ที่ผูกโยงกับวัฒนธรรมมีโอกาสเติบโตมากขึ้น

ผลงาน  

ไฟล์นำเสนอผลงาน